Trong những chuyến đi chơi dã ngoại ở vùng quê, đặc biệt là khi trẻ em đi chơi ở vườn hay trong rừng, thường có nguy cơ bị ong đốt. Khi gặp sự cố này, bác sĩ thường hỏi về loại ong đã đốt, do đó, việc nhận dạng các loài ong, biện pháp sơ cứu và cách phòng ngừa là vô cùng quan trọng. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về các loại ong, cũng như cách xử trí khi bị ong đốt.
Tìm Hiểu Về Ong
Đặc Điểm Chung của Ong
Ong là loài động vật không xương sống, thuộc ngành chân đốt (Arthropoda) và bộ cánh màng (Hymenoptera). Ong được chia thành hai họ chính:
- Vespidae (họ ong vò vẽ): Bao gồm ong vò vẽ, ong đất, ong vàng.
- Apidae (họ ong mật): Bao gồm ong mật, ong nghệ, ong bầu.
Mỗi loại ong có những đặc điểm hình dáng và hành vi khác nhau, giúp chúng ta dễ dàng nhận biết và phân loại.
Họ Ong Vò Vẽ (Vespidae)
Ong Vò Vẽ
Ong vò vẽ, với tên khoa học là
Vespa affinis, thường có thân thon, bụng với các khoang đen xen kẽ màu vàng. Đầu ong vò vẽ rộng bằng ngực, có nhiều nốt rỗ lấm chấm nhỏ và lông tơ cứng. Ong vò vẽ thường làm tổ ở nơi lộ thiên như trên cành cây hay trong bụi cây, tạo thành những tổ có hình dạng như trái banh hoặc bắp cải.
Hình ảnh con ong vò vẽ
Ong vò vẽ chủ yếu ăn côn trùng và ấu trùng nhện. Chúng chỉ đốt người và động vật khi cảm thấy bị đe dọa. Chính vì vậy, khi phát hiện tổ ong vò vẽ, hãy hạn chế làm động và tránh mặc quần áo màu sắc sặc sỡ, xịt nước hoa.
Ong Đất
Ong đất, hay còn gọi là ong bắp cày, có tên khoa học là
Vespa nigrithorax. Chúng có thân lớn hơn, màu đen với các chấm vàng, và thường làm tổ ở gần mặt đất, trong các khúc gỗ mục hoặc bụi cây.
Hình ảnh con ong đất
Ong Vàng
Ong vàng có thân thon nhỏ, màu vàng toàn thân, thường làm tổ trên cây hoặc dưới mái nhà tranh. Chúng ít nguy hiểm hơn so với ong vò vẽ, nhưng vẫn cần được chú ý.
Hình ảnh con ong vàng
Họ Ong Mật (Apidae)
Ong Mật
Ong mật (honey bee) có đặc điểm với đầu lưng có lông xù và bụng với các khoanh màu nâu xen kẽ đen. Chúng thường làm tổ ở những nơi kín gió, và một đàn ong mật có thể có hàng chục ngàn con.
Hình ảnh con ong mật
Ong Nghệ
Ong nghệ (bumble bee) có đặc điểm tương tự như ong mật nhưng có màu vàng nghệ nổi bật. Chúng thường sống trong các tổ nhỏ và có vai trò quan trọng trong việc thụ phấn cây trồng.
Hình ảnh con ong nghệ
Ong Bầu
Ong bầu có thân to tròn, lông xù và bay chậm. Chúng phát ra tiếng ồn ầm ĩ khi bay, và thường không gây hại nếu không bị chọc phá.
Hình ảnh con ong bầu
Vai Trò của Ong Trong Hệ Sinh Thái
Ong không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc thụ phấn cho cây trồng, mà còn sản xuất nhiều sản phẩm hữu ích như mật ong, sáp ong, và các dược phẩm như sữa ong chúa và nọc ong. Tuy nhiên, nọc độc của ong có thể gây nguy hiểm cho con người và động vật, đặc biệt là với những người bị dị ứng.
Cách Sơ Cứu Khi Bị Ong Đốt
Khi bị ong đốt, cần thực hiện những bước sơ cứu sau:
- Gỡ vòi chích ra: Nếu vòi chích còn nằm trong da, hãy gỡ nhẹ nhàng bằng nhíp. Tránh nặn ép, vì có thể làm nọc độc lan ra.
- Rửa sạch: Rửa vết thương bằng xà bông và nước ấm để loại bỏ bụi bẩn và nọc độc.
- Đắp băng lạnh: Sử dụng băng lạnh để giảm đau và giảm sưng tại khu vực bị đốt.
- Theo dõi tình trạng sức khỏe: Nếu thấy có dấu hiệu như nổi mề đay, thở khó, hoặc đau nhức kéo dài, hãy đưa nạn nhân đến cơ sở y tế ngay lập tức.
Các Triệu Chứng Cần Chú Ý
- Nổi mề đay: Phát ban hoặc sưng tấy tại vùng bị đốt.
- Mệt mỏi: Cảm thấy mệt mỏi, tay chân lạnh.
- Tiểu ít hoặc tiểu đỏ: Đây có thể là dấu hiệu của phản ứng dị ứng nghiêm trọng.
- Bị ong vò vẽ đốt hơn 10 vết: Cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.
Cách Phòng Ngừa Ong Đốt
Để tránh bị ong đốt, bạn có thể thực hiện một số biện pháp phòng ngừa như:
- Tránh mặc đồ sáng màu: Ong thường bị thu hút bởi màu sắc tươi sáng. Hãy chọn trang phục có màu tối hoặc trung tính khi đi dã ngoại.
- Tránh xịt nước hoa: Mùi hương mạnh có thể thu hút ong, hãy hạn chế sử dụng khi đi vào vùng có nhiều ong.
- Không chọc phá tổ ong: Nếu phát hiện tổ ong, hãy tránh xa và không cố gắng chọc phá.
- Quản lý tổ ong xung quanh nhà: Kiểm tra thường xuyên và xử lý các tổ ong không mong muốn xung quanh khu vực sinh sống.
Kết Luận
Nhận biết và hiểu biết về các loài ong cùng với cách sơ cứu khi bị ong đốt là điều vô cùng cần thiết, đặc biệt là trong những hoạt động vui chơi ngoài trời. Bằng cách tuân thủ các hướng dẫn trên, bạn có thể bảo vệ bản thân và gia đình khỏi những tình huống không mong muốn. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về ong hoặc cách xử lý khi bị đốt, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia.
---
Tác giả: BS CKII NGUYỄN MINH TIẾN
Bệnh Viện Nhi Đồng Thành Phố
